Woont in Utrecht.
Geschiedenis van mijn geboorteplaats Zetten;
In de Romeinse tijd was de Betuwe frontgebied met de castra, de legerplaatsen, als steunpilaren en de rivieren als natuurlijke barrières in de steeds weer oplaaiende strijd tegen de Germaanse stammen. De oudste punten van vestiging waren de hoogst gelegen plaatsen, de zgn. woerden. In de eerste vier eeuwen na Christus zijn de gebieden rondom Herveld en Zetten centra van bewoning geweest. De gevonden grondsporen van heel kleine woningen, waarvan de wanden uit vlechtwerk bestreken met leem bestonden, getuigen daarvan net als diverse gevonden bronzen voorwerpen. Sethone (Zetten) wordt in 1005 expliciet genoemd in een
oorkonde waarin
aartsbisschop Heribert van Keulen de kerk aan het klooster te
Deutz gaf. In de vroege middeleeuwen ontstaat een dorp dat is gebouwd op een stroomrug. Eén van de oudste gebouwen is de toren van de Hervormde Kerk uit de 14e eeuw (het schip is in 1912 vervangen). In 1840 telde Zetten 510, in 1872 1096, en in 1890 1563 inwoners. Bij de watervloed van 1809 waarbij de gehele Betuwe onder water kwam te staan is er veel verwoest, en verloren zes mensen het leven. Het hoogste punt in Zetten is een vluchtheuvel met daarop de in 1870 gebouwde kerk, mede bedoeld als wijkplaats bij
overstromingen.in deze kerk ben ik gedoopt door D.s. Wijntjes. Tijdens de
Tweede Wereldoorlog is er fel gevochten in het dorp en zeer veel vernield, net als in het nabij gelegen
Hemmen, vooral in de winter van '44/'45 in de nasleep van
Operatie Market Garden.Ter nagedachtenis van de bevrijding is er in Zetten een
bevrijdingsmonument geplaatst.
De Hemmense dominee, auteur,
filantroop en prominent lid van
Het Réveil Ottho Gerhard Heldring stichtte in 1849 het "asyl Steenbeek" voor wat toen "gevallen boetvaardige vrouwen" werd genoemd, in 1858 het opvoedingsgesticht Talitha-Kumi voor meisjes van wie de opvoeding was verwaarloosd, en vervolgens de wijkplaats voor "oudere gevallen meisjes" (= prostituees) Bethel in 1861. In 1864 werd door hem de Christelijke normaalschool opgericht voor onderwijzeressen. Daarna is er nog een Magdalenahuis voor zwangere meisjes gesticht. Dit werk is later door
Hendrik Pierson overgenomen. Velen kennen Zetten dan ook van de "
Heldringstichting". Mijn moeder is hier werkzaam geweest om kinderen te begeleiden met zelfstandig wonen.
Het Witte Huis (1909) herbergt tegenwoordig het Florence Nightinghale Instituut, het kenniscentrum van de geschiedenis van de verpleging. In het gebouw is ook het Museum Verpleging & Verzorging ondergebracht.
Het Zetten van nu.
Zetten heeft een uitgebreid winkel- en dienstenbestand en vervult daarmee een streekfunctie. Zetten heeft zelfs van alle dorpen in Nederland het grootste winkelaanbod gerelateerd aan het aantal inwoners. Ongeveer 75% van de beroepsbevolking is werkzaam in de commerciële dienstverlening wat het dorp 'relatief rijk' maakt. Van oudsher is het dorp bekend als een centrum voor zorg en onderwijs, zo heeft het dorp nu een middelbare school met vmbo tot en met Atheneum. Daarbij zijn er ook 3 basisscholen in het dorp, te weten de Ds. Van Lingen, de
OBS de en de Lammerts van Bueren op deze school heb ik met mijn broer gezeten. Het heeft verder een verbinding met het Betuwse fruit dat van 1917 tot 1999 op de Veiling Midden Betuwe verhandeld werd.
Het huidige centrum van het dorp ligt langs de Hoofdstraat en aan het Wilhelminapark, rondom het Julianaplein en de Beatrixstraat. Het oudste gedeelte ligt ten oosten van het centrum en voor een gedeelte aan de invalswegen. Ten noordwesten van de kern stammen de huizen uit de wederopbouw. Sinds de jaren zeventig breidt het dorp zich in zuidelijke richting uit. Zetten is een geliefd dorp om in te wonen. Een gevolg is wel dat er een schaarste is aan, met name, betaalbare woningen in het starters- en seniorensegment. De meest recente en toekomstige ontwikkelingen vinden plaats tussen de
A15 en de Wageningsestraat. Daarnaast is er aan de noordkant van het dorp een uitbreiding met Engelse en Vlaamse landhuizen (woondomein "De Groene Wandeling"). De structuur van het dorp maakt dat er al sinds een aantal jaren sprake is van een verkeersprobleem. Door het dorp loopt één relatief smalle weg. Vrachtverkeer voor de bevoorrading van het grote winkelaanbod in combinatie met het autoverkeer voor de bezoekers van de winkels zorgt voor problemen. Het dorp kent verder veel verkeersdrempels en verkeersremmende maatregelen, voor veel inwoners al jaren een onderwerp van gesprek. De verkeerssituatie bij de basisschool Lammerts van Bueren (met 300 leerlingen een relatief grote basisschool) aan de noordelijke ingang van het dorp is ronduit gevaarlijk ondanks pogingen van de gemeente Overbetuwe om hier verbetering in aan te brengen.
Zetten kent een rijk verenigingsleven, maar heeft daarentegen geen enkel café (meer). De centrale ontmoetingsruimte in het dorp is 'De Wanmolen', een party- en zalencentrum met tevens een sporthal, bowlingbaan en de enige bar in het dorp. In het gebouw is ook de plaatselijke
openbare bibliotheek gevestigd. Verder zijn er vier kerken te vinden in Zetten, te weten de eerder genoemde Vluchtheuvel Kerk, de Nederlandse Hervormde Kerk, de
Gereformeerde Kerk en de Baptistengemeente Midden-Betuwe (in het HPC). Deze kerken hebben af en toe gezamenlijke diensten, zoals met
Pinksteren, al wordt het merendeel apart gehouden.
Het gebied tussen de spoorlijn en de A15 is de laatste jaren ingrijpend veranderd in verband met de aanleg van de Betuweroute. Diverse huizen en het bedrijf Vogelenzang zijn verdwenen om plaats te maken voor de Route en het nieuwe viaduct eroverheen. In dit gebied bevinden zich naast het station en de voormalige veiling, de sportaccommodaties van zwembad Leygraaf, voetbalvereniging Excelsior en tennisclub De Leigraaf.